PORADY PRAWNE
Waloryzacja rent i emerytur
- Szczegóły
- Utworzono: wtorek, 27, listopad 2012 06:29
Uchwalone przez Sejm zmiany, dotyczące waloryzacji emerytur i rent, oznaczają rzadsze podwyżki świadczeń dla ponad 9,2 mln osób. Najprawdopodobniej, w zależności od inflacji, będą się one odbywać nie co roku lecz, począwszy od 2006 r. co dwa lata.
Sprawa waloryzacji emerytur i rent jest bardzo istotna zarówno z punktu widzenia emeryty/rencisty, jak i finansów publicznych. Wynika to z gigantycznej skali wydatków przeznaczonych na te świadczenia, a także z faktu, że istniejące w Polsce systemy emerytalno-rentowe są finansowane w części lub w całości z budżetu państwa.
Nowy sposób waloryzacji oznacza rzadsze podwyżki świadczeń, choć o większe kwoty. Dodatkowo wielu emerytów i rencistów pobierających świadczenia z ZUS (którzy mieli przyznane je na podstawie niższej niż 100% kwoty bazowej) może spodziewać się podwyżki świadczeń ze względu na decyzję Sejmu o wyrównaniu tzw. „starego portwela"
Trzy systemy wypłacania świadczeń
W Polsce funkcjonują obok siebie trzy odrębne systemy emerytalno-rentowe. Świadczenia z nich wypłacane podlegają waloryzacji na zasadach określonych w szczegółowych ustawach. Jednak dla obliczenia sposobu ich podnoszenia bierze się pod uwagę wskaźnik waloryzacji ze znowelizowanej przez sejm ustawy. Stąd zmiana wskaźnika powoduje zmiany w pozostałych systemach.
Największy z nich to system administrowany przez ZUS. Wypłaca on świadczenia tym osobom, które były zatrudnione jako pracownicy lub prowadzili działalność gospodarczą. Emerytury i renty pobiera z niego ponad 7 mln osób
Drugi system, który wypłaca świadczenia emerytalno-rentowe, to system ubezpieczeniowy rolników, administrowany przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Wypłaca on emerytury i renty blisko 1,8 mln świadczeniobiorców
Trzeci najmniejszy system to system emerytalno-rentowy służb mundurowych i wybranych pracowników wymiaru sprawiedliwości. W 2003 r. takich osób było 329 tyś.
Jakie wydatki?
Każdy z trzech systemów generuje określone koszty. Ich wysokość zależy od liczby świadczeniobiorców i stopnia obciążenia obecnie pracujących obowiązkową składką, ale żaden z nich nie jest samowystarczalny. System pracowniczy jest dotowany w 30 %, a rolniczy 94%. Emerytury i renty „mundurowe" są natomiast wypłacane w całości przez budżet państwa. W sumie państwo wydało w formie dotacji na systemy emerytalno-rentowe ponad 40 mld zł w 2003 r.
Jakie podwyżki dotychczas?
Dotychczas w Polsce w ciągu 14 lat kilkakrotnie zmieniano zasady waloryzacji rent i emerytur. Do połowy lat 90 waloryzacja odbywała się na podstawie wskaźnika wzrostu płac później zaczęła obowiązywać formuła, zgodnie z którą świadczenia były podnoszone co najmniej o wskaźnik inflacji, a dodatkowo w ustawie budżetowej zapisywano ich wzrost w stosunku do wzrostu wynagrodzeń.
W Tym roku obowiązuje nowy system waloryzacji. Zgodnie z nim wskaźnik waloryzacji stanowi sumę średniorocznego wskaźnika wzrostu cen dla gospodarstw emerytów i rencistów(chyba, że wyższy jest ogólny) i jednej piątej realnego wzrostu wynagrodzenia z poprzedniego roku kalendarzowego.
Jak będzie teraz?
Uchwalone zmiany w zakresie mechanizmu waloryzacji świadczeń spowodują, że:
nie będzie corocznej automatycznej waloryzacji emerytur i rent – podwyżka w zależności od poziomu inflacji będzie prawdopodobnie przeprowadzana rzadziej
waloryzacja ma się odbywać tak jak dotychczas od 1 marca, ale dopiero w roku następującym po tym, w którym wskaźnik inflacji wyniesie co najmniej 5%
składnik uzupełniający aktualnie mechanizm podwyższania świadczeń wynoszący 20% wzrostu płac będzie uznaniowy, a nie automatyczny. Rząd będzie mógł wnioskować, a parlament zaakceptować ten element.
