PORADY PRAWNE
Zasady wcześniejszej emerytury
- Szczegóły
- Utworzono: wtorek, 27, listopad 2012 06:26
18 października 2007 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 191, poz. 1369). Zmiany wprowadzone tą ustawą dotyczą przedłużenia o jeden rok, tj. do 31 grudnia 2008 r., możliwości skorzystania z przejścia na wcześniejszą emeryturę dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. zachowują uprawnienia do wcześniejszej emerytury, tj. przyznawanej przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego. Dla tych osób nie istnieje żadna data graniczna, do której powinni spełnić warunki uprawniające do wcześniejszej emerytury. Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. również mogą skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury, według zasad dotychczasowych. Jednakże warunki wymagane do przyznania tej emerytury dotyczące stażu pracy i wieku muszą spełnić w określonym czasie.
Wcześniejsza emerytura dla osób pozostających ostatnio w ubezpieczeniu pracowniczym
Kobieta urodzona przed dniem 1 stycznia 1949 r. może przejść na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu 55 lat, jeżeli udowodniła co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy albo udowodniła co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy jeżeli została uznana za całkowicie niezdolną do pracy. Natomiast mężczyzna urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r. może przejść na emeryturę po osiągnięciu 60 lat, jeżeli udowodnił co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Ponadto wcześniejsza emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy:
- ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz
-w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy. Z przepisu tego wynika, że ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu musiała podlegać przed zgłoszeniem wniosku osoba ubiegająca się o emeryturę musi być ubezpieczenie pracownicze. Warunek pozostawania ostatnio pracownikiem należy uznać za spełniony także wówczas, gdy ubezpieczony ostatnio pobierał: np. zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie (zasiłek) przedemerytalny, jeżeli w okresie poprzedzającym pobieranie tych świadczeń był ubezpieczony jako pracownik. Nie wymaga się spełnienia warunku pozostawania w stosunku pracy przez okres co najmniej 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy ubezpieczenia, jeżeli w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę wnioskodawca był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy. Tak więc osoba, która przechodzi z renty na emeryturę nie musi legitymować się sześciomiesięcznym okresem ubezpieczenia pracowniczego, o którym mowa wyżej. W takim przypadku wystarczy jakikolwiek okres ubezpieczenia pracowniczego. Ubezpieczenie pracownicze musi być jednak ostatnim ubezpieczeniem, jakiemu podlegał rencista. Warunku pozostawania ostatnio w stosunku pracy oraz warunku dotyczącego 6 miesięcy ubezpieczenia pracowniczego w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym nie wymaga się od wnioskodawcy, który podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez cały okres wymagany do przyznania emerytury. Regulacja ta ma więc zastosowanie np. do 55-letniej kobiety, która ostatnio wykonywała np. pozarolniczą działalność gospodarczą, ale udowodniła 30- lub 20-letni (w razie całkowitej niezdolności do pracy) okres ubezpieczenia pracowniczego. W przypadku 60-letniego mężczyzny okres ten wynosi 25 lat (przy stwierdzeniu całkowitej niezdolności do pracy). Kobieta urodzona po dniu 31 grudnia 1948 r. także może przejść na wcześniejszą emeryturę - jednakże najpóźniej do dnia 31 grudnia 2008 r. musi osiągnąć wiek 55 lat oraz do tej daty musi posiadać wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 30 lat lub 20 lat w przypadku powstania przed dniem 1 stycznia 2009 r. całkowitej niezdolności do pracy. Natomiast pozostałe warunki, a więc: pozostawanie ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, w ubezpieczeniu pracowniczym, pozostawanie w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, mogą być spełnione po dniu 31 grudnia 2008 r., z tym że należy je spełnić w okresie poprzedzającym zgłoszenie wniosku o emeryturę. Tak jak zostało to opisane wcześniej - również od kobiet urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., które przez cały wymagany do przyznania emerytury okres 30 lub 20 lat (przy całkowitej niezdolności do pracy) pozostawały w stosunku pracy - nie wymaga się, aby ostatnim tytułem ubezpieczenia było ubezpieczenie pracownicze. Od osób tych nie wymaga się także co najmniej 6-miesięcznego okresu podlegania ubezpieczeniu pracowniczemu w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Warunku tego nie musi także spełnić osoba, która w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę jest uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednakże w tym przypadku ostatnim ubezpieczeniem musi być ubezpieczenie pracownicze. Ponadto omawiana emerytura może być przyznana tym kobietom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Istotne jest również to, że nie jest wymagane, aby wniosek o wcześniejszą emeryturę został zgłoszony do dnia 31 grudnia 2008 r. Wniosek ten może być zgłoszony po tej dacie, jednak nie później niż przed dniem ukończenia przez kobietę 60 lat. Ważne jest również to, że w celu uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury nie jest wymagane rozwiązanie stosunku pracy. W takim jednak przypadku po spełnieniu wymaganych warunków prawo do emerytury zostanie przyznane i jednocześnie zawieszone z powodu zatrudnienia kontynuowanego przez emeryta bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Wcześniejsza emerytura dla osób uprawnionych do renty wypadkowej lub z tytułu choroby zawodowej. Z możliwości przejścia na taką emeryturę mogą skorzystać wyłącznie osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. Jeżeli osoby te są uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem przy wykonywaniu pozarolniczej działalności gospodarczej, działalności artystycznej lub twórczej, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo przy wykonywaniu przez osoby duchowne i zakonne czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy zaistniałym do dnia 31 grudnia 2002 r. albo wskutek choroby zawodowej, mogą przejść na emeryturę:
- kobieta w wieku 55 lat, jeżeli ma co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy,
- mężczyzna - po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy.
Wcześniejsza emerytura dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
Zasady nabywania prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określają przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm). Natomiast wiek emerytalny, wymagany do nabycia prawa staż pracy oraz rodzaje prac określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r. po spełnieniu wymaganych warunków mogą przejść na wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w każdym czasie. Dla tych osób nie istnieje bowiem żadna data graniczna, do której należałoby spełnić warunki, aby uzyskać prawo do takiej emerytury. W innej sytuacji są osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r., które aby móc przejść na taką emeryturę, warunki dotyczące wymaganego stażu pracy i osiągnięcia obniżonego wieku muszą spełnić do końca 2008 r. Ponadto osoby te mogą skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury jeżeli nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w takim funduszu, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. posiadających okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze istnieje jeszcze jedna możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę, wynikająca z przepisów art. 184 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli wymienione osoby na dzień 1 stycznia 1999 r. posiadały okres składkowy i nieskładkowy wynoszący dla kobiet co najmniej 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat i w tym co najmniej 15-letni (10-letni) okres pracy w szczególnych warunkach to wówczas mogą przejść na wcześniejszą emeryturę po osiągnięciu obniżonego wieku emerytalnego. Przepis ten odnosi się przede wszystkim do mężczyzn, którzy do 31 grudnia 2008 r. nie spełnią warunku ukończenia niższego wieku emerytalnego. O przyznanie takiej emerytury mogą ubiegać się te osoby, które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego oraz jeżeli są pracownikami, muszą również rozwiązać stosunek pracy.
Warunki do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Warunki jakie należy spełnić, aby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze są zróżnicowane, a podstawowym kryterium tych różnic jest rodzaj, charakter wykonywanej pracy. Przykładowo: mężczyzna, który był zatrudniony jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (rodzaj tej pracy jest wymieniony w wykazie A) może przejść na emeryturę w wieku 60 lat jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Do tego 15-letniego okresu pracy może być również wliczony każdy inny rodzaj pracy w szczególnych warunkach. Natomiast mężczyzna, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w dziale IV wykazu B np. pracę przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali może przejść na emeryturę w wieku 55 lat jeżeli posiada co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 10-letni okres takiej pracy. Muzyk grający na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych przejdzie na emeryturę w wieku 60 lat jeżeli ma co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15-letni okres wymienionej działalności artystycznej. W niektórych przypadkach prawo do emerytury uzależnione jest od osiągnięcia niższego wieku emerytalnego w czasie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, bądź w czasie innej pracy, do której wykonywania skierowano pracownika ze względów zdrowotnych. Przykładowo warunek ten dotyczy pracowników, którzy wykonywali w hutnictwie prace w szczególnych warunkach wymienione w dziale III wykazu B stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
