Podatki - zmora górnictwa
- Szczegóły
- Utworzono: wtorek, 18, czerwiec 2013 10:13
Podatki - zmora górnictwa
Dużo się ostatnio dyskutuje nad sytuacją i perspektywami górnictwa węgla kamiennego. Pomija się jednak w niej temat polityki fiskalnej państwa wobec tej branży. Tymczasem decyzje rządu i parlamentu miały i mają decydujący wpływ na stan sektora węglowego.
Obligatoryjnie obciążenia górnictwa węgla kamiennego można podzielić na:
- wpłaty do budżetu państwa,
- wpłaty na państwowe fundusze celowe,
- składki do ZUS,
- opłaty za korzystanie ze środowiska,
- opłaty i podatki lokalne,
- inne obciążenia.
Wpłaty do budżetu państwa.
Bezpośrednio do budżetu państwa firmy górnicze odprowadzają:
- podatek dochodowy od osób fizycznych,
- podatek dochodowy od osób prawnych,
- wpłatę z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa,
- dywidendę z zysku pobieraną przez Skarb Państwa,
- podatek VAT,
- podatek akcyzowy,
- cła.
O ile pierwsze dwa zobowiązania nie budzą kontrowersji, to kolejne trzy zasługują na krótki komentarz. Spółki węglowe obowiązane są do dokonywania wpłat z zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym na rzecz budżetu państwa. Są one dokonywane zaliczkowo w okresach miesięcznych lub kwartalnych. Ostateczne rozliczenie następuje po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Wpłaty z zysku dokonywane są w wysokości 15% zysku. Dywidendę powinni uzyskiwać akcjonariusze (wspólnicy) jako formę udziału w jej zyskach. O wypłacie zysku decyduje walne zgromadzenie akcjonariuszy lub zgromadzenie wspólników, po zatwierdzeniu bilansu spółki. W przypadku spółek węglowych takie kompetencje przysługują właściwym ministrom ds. Gospodarki lub Skarbu Państwa. W tym miejscu należy zaznaczyć, że walne zgromadzenie może postanowić o innym przeznaczeniu zysku, niż jego wypłata akcjonariuszom. Może go np. przeznaczyć w całości lub części na inwestycje. Trzecim zobowiązaniem wywołującym kontrowersje w tej grupie jest podatek od towarów i usług (VAT). Choć nie wpływa on bezpośrednio na sytuację producentów węgla, to ma duże znaczenie jako czynnik cenotwórczy energii elektrycznej i cieplnej, produkowanych z węgla. Węgiel w Polsce jest opodatkowany najwyższa stawką VAT spośród wszystkich krajów, wydobywających węgiel w Unii Europejskiej. Obniżenie stawki tego podatku korzystnie wpłynęłoby na na sytuację branży, a także na pozostałą część gospodarki.
Wpłaty na państwowe fundusze celowe.
Wpłaty te wykorzystywane są do finansowania niektórych zadań państwowych. Górnictwo wpłaca na następujące fundusze:
- Fundusz Pracy,
- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- Fundusz Emerytur Pomostowych,
- fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
W tej grupie wątpliwości budzi sposób naliczania wpłat na PFRON. Wpłata uzależniona jest bowiem od wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych (6% - zwolnienie z wpłat). Tymczasem w kopalniach ok. 85% pracowników zatrudnionych jest na stanowiskach dołowych i przeróbki mechanicznej węgla, gdzie zatrudnienie osób niepełnosprawnych jest niemożliwe. W przeciwieństwie do innych branż górnictwo nie ma żadnego wpływu na na wysokość wpłat na omawiany fundusz. Kontrowersje budzą też wpłaty na fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zasady i kryteria udzielania dofinansowania z tych funduszy na ochronę środowiska powodują, że tylko kilka procent wpłat wniesionych przez górnictwo wraca na Śląsk.
Wpłaty do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne stanowią drugą, co do wielkości grupę zobowiązań. Obejmują one ubezpieczenia:
- emerytalne,
- rentowe,
- chorobowe,
- zdrowotne.
Opłaty za korzystanie ze środowiska.
Ta grupa obciążeń wynika z ustaw związanych z ochrona środowiska i obejmuje opłaty i administracyjne kary pieniężne za takie działania jak:
- odprowadzanie wód dołowych do cieków powierzchniowych,
- pobór wody pitnej i przemysłowej,
- emisja pyłów i gazów,
- odprowadzanie wód opadowych lub roztopowych,
- spalanie paliw w silnikach spalinowych,
- wykorzystanie gruntów rolnych i leśnych na inne cele,
- składowanie odpadów na powierzchni.
Nadmienić należy, że kary dla wód kopalnianych są kilkadziesiąt razy wyższe niż kary dla ścieków powierzchniowych (komunalnych), których szkodliwość dla środowiska jest niewspółmiernie wyższa.
Opłaty i podatki lokalne.
Na opłaty te składają się :
- opłata eksploatacyjna (60% dla gmin, 40% na NFOŚiGW)
- podatek od nieruchomości.
Opłatę eksploatacyjną wynikająca z Prawa geologicznego i górniczego płacą wszyscy wydobywający kopalinę ze złoża. Traktowana jest ona jako rekompensata dla gmin za uciążliwości prowadzenia eksploatacji. O ile takie tłumaczenie można uznać za zasadne, to inaczej przedstawia się sprawa z podatkiem od nieruchomości. Zgodnie z ustawą opodatkowaniu tym podatkiem podlegają:
- grunty,
- budynki lub ich części,
- budowle lub ich części, związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Górnictwo płaci ten podatek od gruntów oraz obiektów budowlanych związanych z nieruchomościami gruntowymi. Niektórym gminom było jeszcze mało i postanowiły obciążyć kopalnie dodatkowym podatkiem za podziemne wyrobiska górnicze i majątek w nich zlokalizowany. Sprawa jest w toku. W 2010 r. roszczenia gmin szacowano na ok. 1 mld zł.
Inne obciążenia.
Obejmują one zobowiązania finansowe nakładane na przedsiębiorców górniczych przez Prawo geologiczne i górnicze. Są to:
- fundusz likwidacji zakładu górniczego,
- wynagrodzenie za korzystanie z informacji geologicznej,
- wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego,
- opłaty za poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin,
- opłaty za magazynowanie substancji i składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych.
Przedstawione fakty pokazują wyraźnie, że polityka fiskalna państwa wobec górnictwa nadmiernie obciążyła branżę zobowiązaniami publicznoprawnymi i zbudowała niekorzystny dla górnictwa system podatków, opłat i kar. Górnictwo wpłaca do budżetu państwa, budżetów lokalnych oraz państwowych funduszy „parabudżetowych" ponad 30% wpływów ze sprzedaży węgla, co skutecznie blokuje jego rozwój. Polska posiada niespotykany w innych krajach wydobywających węgiel poziom obligatoryjnych obciążeń podatkowych. Koniecznym wydaje się więc zweryfikowanie polityki fiskalnej państwa poprzez dostosowanie poziomu obciążeń branży do jej możliwości płatniczych, uwzględniając przy tym jej potrzeby inwestycyjne. Jest to warunek determinujący funkcjonowanie górnictwa węgla kamiennego, jako gwaranta bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Realizacja bieżących płatności publicznoprawnych przez spółki węglowe w okresie styczeń – marzec 2013 r.
W pierwszym kwartale 2013 roku górnictwo węgla kamiennego (spółki produkcyjne i restrukturyzacyjne) wpłaciły z tytułu zobowiązań publicznoprawnych kwotę 2 344 516,3 tys. zł., w tym spółki produkcyjne 2 333 963,3 tys. zł (100% należnych płatności), a spółka restrukturyzacyjna 10 553,0 tys. zł (92,65% należnych płatności). Niepełna realizacja należnych płatności publicznoprawnych wystąpiła w Spółce Restrukturyzacji Kopalń S.A. i dotyczyła wpłat na rzecz gmin z tytułu podatków i innych opłat. Zaległe płatności spółka planuje uregulować poprzez przeniesienie praw majątkowych na rzecz gmin.
Realizacja bieżących płatności w tym okresie wg poszczególnych wierzycieli przedstawiała się następująco (tys. zł):
1. Składki wobec ZUS - ogółem - 1 214 918,7
w tym: - ubezpieczenia społeczne - 960 218,3
- ubezpieczenia zdrowotne - 254 700,4
2. Fundusze celowe - ogółem - 109 265,3
w tym: - Fundusz Pracy - 76 790,7
- Fundusz Gwarantowanych ŚP - 3 132,7
- Fundusz Emerytur Pomostowych - 2 780,4
- PFRON - 26 561,5
3. Wpłaty do budżetu państwa - ogółem - 865 461,1
w tym: – podatek dochodowy od osób fizycznych - 308 075,5
- podatek dochodowy od osób prawnych - 83 053,5
- podatek VAT - 456 969,5
- podatek akcyzowy - 17 362,6
- wpłata z zysku przez jednoosobową spółkę SP - 0,0
4. Opłaty i kary ekologiczne na rzecz Narodowegoi wojewódzkich funduszy ochrony środowiskai gospodarki wodnej - ogółem - 55 075,9
w tym - opłata eksploatacyjna - 30 465,2
5. Podatki, opłaty i kary na rzecz gmin – ogółem - 99 795,3
w tym: - opłata eksploatacyjna - 45 699,2
- podatek od nieruchomości - 45 876,2
- podatki i inne opłaty - 8 219,9
A.C.
